Şərh yazın / Faydalı / Mənbə

Şirkət açmaq, Şirkət yaratmaq, MMC qeydiyyatı

Müasir iqtisadiyyatda sahibkarlıq fəaliyyətinə başlamaq və rəsmi şəkildə şirkət yaratmaq hər bir biznes subyektinin ilk addımıdır. Azərbaycanda fəaliyyət göstərmək istəyən şəxslərin ən çox üstünlük verdiyi hüquqi forma məhdud məsuliyyətli cəmiyyət (MMC)-dir. Çünki MMC sahibkarlara həm hüquqi, həm də maliyyə baxımından geniş imkanlar yaradır, riskləri minimuma endirir və dövlət tərəfindən qanuni qorunma təmin edir.

Bu yazı həm yeni sahibkarlıq fəaliyyətinə başlayan şəxslərə, həm də artıq biznes mühitində təcrübəsi olan, lakin yeni struktur yaratmaq istəyənlərə yönəlmişdir. Burada qanunvericilik tələbləri, prosedurlar, sənədləşmə qaydaları, onlayn və ənənəvi qeydiyyat imkanları, vergitutma xüsusiyyətləri, həmçinin praktik tövsiyələr ətraflı şəkildə təqdim olunur.

Təsisçinin məlumatlarını daxil edin
Yaratmaq istədiyiniz MMC-yə ad seçin və buraya daxil edin
Mobil telefon nömrəsini daxil edin, sizinlə əlaqə saxlanılacaqdır
Qeydiyyat ünvanını daxil edin
Mail ünvanınızı doğru daxil etdiyinizdən əmin olun
Yaratmaq istədiyiniz MMC-nin fəaliyyəti haqqında yazın

1. Şirkət nədir?

“Şirkət açmaq” anlayışı gündəlik dildə tez-tez istifadə olunur. Hüquqi baxımdan bu, sahibkarlıq fəaliyyətinə başlamaq üçün dövlət qeydiyyatına alınmaq və hüquqi şəxs statusu əldə etmək deməkdir. Şirkət açmaqla:

  • sahibkar qanuni fəaliyyət göstərə bilir,
  • rəsmi vergi ödəyicisinə çevrilir,
  • dövlət və tərəfdaşlar qarşısında etibarlılıq qazanır,
  • müqavilələr bağlamaq, bank hesabı açmaq və işçi cəlb etmək imkanı əldə edir.

2. Şirkət yaratmaq və onun hüquqi formaları

Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əsasən, şirkət yaratmaq bir neçə hüquqi forma üzrə mümkündür:

  1. Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyət (MMC) – ən çox yayılmış formadır.
  2. Səhmdar Cəmiyyəti (ASC və ya QSC) – iri investisiya və səhmdar bazası tələb edən fəaliyyətlərdə istifadə olunur.
  3. Kooperativlər və qeyri-hökumət təşkilatları – sosial, iqtisadi və ictimai məqsədlər üçün yaradılır.
  4. Fərdi sahibkar – hüquqi şəxs yaratmadan fəaliyyət göstərmək istəyən şəxslər üçün nəzərdə tutulur.

Ən praktik və əlçatan forma MMC yaratmaq olduğundan məqalədə əsas diqqət bu hüquqi formaya yönəldilmişdir.

3. MMC nədir və hansı üstünlükləri var?

Məhdud məsuliyyətli cəmiyyət (MMC) – bir və ya bir neçə fiziki və ya hüquqi şəxsin təsis etdiyi, nizamnamə kapitalı müəyyən edilmiş, öhdəliklərinə görə yalnız öz əmlakı ilə cavabdeh olan kommersiya hüquqi şəxsidir.

Üstünlükləri:

  • Təsisçilər şəxsi əmlakı ilə risk daşımır, yalnız qoyduqları pay həddində məsuliyyət daşıyırlar.
  • Minimum nizamnamə kapitalı qanunvericiliklə məhdudlaşdırılmayıb (istənilən məbləğ müəyyən edilə bilər).
  • Sadələşdirilmiş prosedurla qeydiyyat mümkündür.
  • Onlayn qeydiyyat xidməti ilə cəmi bir neçə dəqiqəyə təsis edilə bilər.
  • Vergi rejimləri arasında seçim imkanı mövcuddur (sadələşdirilmiş vergi, mənfəət vergisi, ƏDV ödəyicisi və s.).

4. MMC qeydiyyatı üçün tələb olunan sənədlər

MMC yaratmaq üçün aşağıdakı sənədlər tələb olunur:

  • Yerli investisiyalı kommersiya hüquqi şəxsin təsis edilməsi, nizamnaməsinin təsdiq edilməsi və idarəetmə orqanlarının formalaşdırılması haqqında qərar (qərarlar);
  • Yerli investisiyalı kommersiya hüquqi şəxsin təsisçisi (təsisçiləri) və ya onun (onların) səlahiyyətli nümayəndəsi tərəfindən təsdiq edilmiş nizamnaməsi;
  • Təsisçi fiziki şəxsin şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin surəti;
  • Təsisçi hüquqi şəxsin dövlət qeydiyyatı haqqında şəhadətnaməsinin, dövlət reyestrindən çıxarışın, və nizamnaməsinin notariat qaydasında təsdiq olunmuş surəti;
  • Qanuni təmsilçinin şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin surəti;
  • Dövlət rüsumunun ödənilməsi haqqında sənəd (kənd təsərrüfatı sahəsində fəaliyyəti həyata keçirən hüquqi şəxslərin qeydiyyatı üçün 5 manat, digər hüquqi şəxslərin qeydiyyatı üçün 15 manat);
  • Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnaməsində nizamnamə kapitalının ödənilməsinin müəyyən müddətdə şərtləndirildiyi hallar istisna olmaqla nizamnamə kapitalının ödənilməsini təsdiq edən sənəd (bank qəbzi və s.);
  • Nizamnamə kapitalı əmlak formasında olduqda müstəqil auditor rəyi;
  • Ərizə;
  • Ərizə səlahiyyətli nümayəndə tərəfindən imzalandıqda və ya səlahiyyətli nümayəndə tərəfindən müraciət olunduqda etibarnamə, səlahiyyətli nümayəndənin şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin surəti.
  • Qeyd: “Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun 7-1-ci maddəsinə əsasən yerli investisiyalı kommersiya hüquqi şəxslər 2 gün müddətində dövlət qeydiyyatına alınır.

5. MMC qeydiyyatının mərhələləri

MMC qeydiyyatı iki əsas üsulla həyata keçirilir: ənənəvi kağız formatında və ya elektron formada (onlayn qeydiyyat).

5.1. Elektron qeydiyyat (onlayn MMC qeydiyyatı)

  • Asan İmza vasitəsilə portala daxil olmaq
  • Qeydiyyat ərizə formasını doldurmaq
  • Qanuni təmsilçi və Benefisiar mülkiyyətçi barədə məlumatları əlavə etmək
  • Əmək müqaviləsi məlumatlarını daxil etmək
  • Qeydiyyat ərizəsini təsdiqləmək və göndərmək

Onlayn qeydiyyat cəmi 10 dəqiqə ərzində başa çatır.

5.2. Ənənəvi qeydiyyat (kağız daşıyıcılarla)

  • Dövlət Vergi Xidmətinin müvafiq idarəsinə müraciət
  • Kağız formada sənədlərin təqdim edilməsi
  • Dövlət rüsumunun ödənilməsi
  • Qeydiyyatın təsdiqi üçün 2–3 iş günü gözlənilməsi

6. Dövlət rüsumları və ödənişlər

Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə görə MMC qeydiyyatı üçün dövlət rüsumu:

  • Yerli investisiyalı kommersiya hüquqi şəxsləri üçün – 15 manat,
  • Kənd təsərrüfatı sahəsində fəaliyyət göstərən hüquqi şəxslər üçün – 5 manat.

Əlavə olaraq, notariat və ünvan təsdiqi xərcləri ola bilər.

7. MMC-nin vergitutma sistemi

MMC fəaliyyətə başladıqdan sonra vergi ödəyicisi statusu alır. Vergitutma sistemi sahibkarın fəaliyyət növünə uyğun seçilir:

  1. Sadələşdirilmiş vergi – dövriyyədən 2 tutulur. Kiçik bizneslər üçün sərfəlidir.
  2. Mənfəət vergisi – gəlirdən çıxılan xərclərdən sonra qalan mənfəətin 20%-i tutulur.
  3. ƏDV ödəyicisi – dövriyyəsi 200.000 manatı aşan şirkətlər üçün məcburidir.

8. Şirkət açmağın hüquqi nəticələri

MMC qeydiyyatından sonra şirkət:

  • Hüquqi şəxs statusu əldə edir
  • Bank hesabı açmaq hüququna malik olur
  • İşçilərlə əmək müqaviləsi bağlaya bilir
  • Dövlət satınalmalarında iştirak edə bilir
  • Müqavilə və beynəlxalq əməkdaşlıq imkanları qazanır

9. Şirkət yaratmaq üçün praktiki tövsiyələr

  • Hüquqi ünvan seçərkən etibarlı ünvandan istifadə edin.
  • Nizamnamədə şirkətin fəaliyyət sahəsini geniş yazmaq gələcəkdə məhdudiyyətlərin qarşısını alır.
  • Əgər xarici tərəfdaşlarla işləməyi planlaşdırırsınızsa, şirkətin adını beynəlxalq səviyyəyə uyğun seçmək vacibdir.
  • Vergi rejimini düzgün müəyyənləşdirmək üçün mühasib və ya hüquqşünas məsləhəti alın.
  • Sənədləri onlayn qeydiyyatla təsdiqləmək həm sürətli, həm də sərfəlidir.

10. Xarici vətəndaşlar üçün şirkət açmaq

  • Xarici investisiyalı kommersiya hüquqi şəxsin təsis edilməsi, nizamnaməsinin təsdiq edilməsi və idarəetmə orqanlarının formalaşdırılması haqqında qərar (qərarlar);
  • Xarici investisiyalı kommersiya hüquqi şəxsin təsisçisi (təsisçiləri) və ya onun (onların) səlahiyyətli nümayəndəsi tərəfindən təsdiq edilmiş nizamnaməsi;
  • Təsisçi fiziki şəxsin şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin surəti;
  • Təsisçi xarici hüquqi şəxsin qeydiyyatını təsdiq edən sənədləri – qeydiyyat şəhadətnaməsi, ticarət reyestrindən çıxarış, nizamnamə və s.;
  • Qanuni təmsilçinin şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin surəti;
  • Dövlət rüsumunun ödənilməsi haqqında sənəd (kənd təsərrüfatı sahəsində fəaliyyəti həyata keçirən hüquqi şəxslərin qeydiyyatı üçün 5 manat, digər hüquqi şəxslərin qeydiyyatı üçün 15 manat);
  • Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnaməsində nizamnamə kapitalının ödənilməsinin müəyyən müddətdə şərtləndirildiyi hallar istisna olmaqla nizamnamə kapitalının ödənilməsini təsdiq edən sənəd (bank qəbzi və s.);
  • Nizamnamə kapitalı əmlak formasında olduqda müstəqil auditor rəyi;
  • Ərizə;
  • Ərizə səlahiyyətli nümayəndə tərəfindən imzalandıqda və ya səlahiyyətli nümayəndə tərəfindən müraciət olunduqda etibarnamə, səlahiyyətli nümayəndənin şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin surəti.

Qeyd:

1. “Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun 7-1-ci maddəsinə əsasən xarici investisiyalı kommersiya hüquqi şəxslər 2 gün müddətində dövlət qeydiyyatına alınır.

2. Xarici ölkədə tərtib olunan və notariat qaydasında təsdiq edilməsi tələb olunan sənədlər hüquqi şəxsin yerləşdiyi ölkədə Azərbaycan Respublikasının diplomatik nümayəndəliyi və ya bu ölkədə Azərbaycan Respublikasının mənafeyini təmsil edən digər ölkənin diplomatik nümayəndəliyi tərəfindən (belələri olmadıqda, müstəsna hal kimi Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən) qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş qaydada leqallaşdırılmalıdır.

5 mart 2004-cü il tarixli 595-IIQ nömrəli “Xarici rəsmi sənədlərin leqallaşdırılması tələbini ləğv edən Konvensiya“ya qoşulmaq barəsində” Azərbaycan Respublikasını Qanununa əsasən Azərbaycan Respublikası 1961-ci il oktyabrın 5-də Haaqa şəhərində imzalanmış «Xarici rəsmi sənədlərin leqallaşdırılması tələbini ləğv edən Konvensiya»ya qoşulmuşdur.

Həmin Qanunun 2-ci və 3-cü maddələrinə əsasən, Konvensiyaya qoşulan hər bir dövlət bu Konvensiyanın tətbiq edildiyi və onun ərazisində təqdim olunmalı sənədləri leqallaşdırmadan azad edir. İmzanın həqiqiliyini, sənədi imza etmiş şəxsin hansı qismdə çıxış etdiyini və lazım gəldikdə, həmin sənədə vurulmuş möhürün və ya ştampın həqiqiliyini təsdiq etmək üçün tələb oluna biləcək yeganə formallıq, həmin sənədin təqdim edildiyi dövlətin səlahiyyətli orqanı tərəfindən 4-cü maddədə nəzərdə tutulan şəhadətnamənin («Apostille» şəhadətnaməsi) əlavə edilməsidir.

2002-ci il oktyabrın 7-də Kişinyov şəhərində Müstəqil Dövlətlər Birliyinin Dövlət Başçıları Şurasının iclasında Azərbaycan Respublikası tərəfindən xüsusi rəy ilə imzalanmış “Mülki, ailə və cinayət işləri üzrə hüquqi yardım və hüquqi münasibətlər haqqında” Konvensiya qəbul edilmişdir.

13 yanvar 2004-cü il tarixli 581-IIQ nömrəli “Mülki, ailə və cinayət işləri üzrə hüquqi yardım və hüquqi münasibətlər haqqında” Konvensiyanın təsdiq edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasını Qanunu ilə Konvensiya təsdiq edilmişdir.

Konvensiyanın 12-ci maddəsinə əsasən razılığa gələn Tərəflərdən birinin ərazisində gerbli möhürlə möhürlənmiş və müəyyən edilmiş qaydada səlahiyyətli müəssisə, yaxud da öz səlahiyyəti çərçivəsində, buna xüsusi səlahiyyəti olan şəxs tərəfindən verilən və ya təsdiqlənən sənədlər, Razılığa gələn bütün digər Tərəflərin ərazilərində hər hansı bir təsdiqləmə aparmadan qəbul edilir. Razılığa gələn Tərəflərdən birinin ərazisində rəsmi sənəd kimi baxılan sənədlər Razılığa gələn digər Tərəflərin ərazilərində rəsmi sənəd kimi sübutedici qüvvəyə malikdir.

11. MMC qeydiyyatının üstünlükləri və biznes üçün əhəmiyyəti

  • Sahibkar rəsmi fəaliyyət göstərir, qeyri-leqal risklərdən azad olur
  • Bank və maliyyə institutları ilə əməkdaşlıq imkanları yaranır
  • Müştərilər və tərəfdaşlar qarşısında etibar artır
  • Dövlət dəstəyi proqramlarından (subsidiyalar, güzəştli kreditlər) yararlanmaq imkanı olur
  • Biznesin böyüməsi və yeni bazarlara çıxışı asanlaşır

12. Tez-tez verilən suallar

1. MMC yaratmaq üçün minimum kapital nə qədərdir?

Azərbaycanda MMC yaratmaq üçün minimum kapital məhdudiyyəti yoxdur.

2. Şirkət açmaq üçün neçə gün tələb olunur?

Yerli investisiyalı kommersiya hüquqi şəxslər 2 gün müddətində dövlət qeydiyyatına alınır

3. Şirkət açmaq üçün mütləq ofis lazımdırmı?

Yalnız hüquqi ünvan tələb olunur. Fiziki ofis şərt deyil.

4. Xarici vətəndaş MMC yarada bilərmi?

Bəli, həm onlayn, həm də kağız daşıyıcılarla qeydiyyat mümkündür.

5. MMC təsisçisi eyni zamanda direktor ola bilərmi?

Bəli, təsisçi özünü direktor təyin edə bilər.

Nəticə

Azərbaycanda şirkət açmaq, şirkət yaratmaq, MMC qeydiyyatı sadə və əlçatan prosedurlardır. Elektron qeydiyyat sistemi prosesi sürətləndirir, dövlət rüsumları isə minimum həddədir. MMC forması sahibkarlıq fəaliyyəti üçün ən optimal seçimdir, çünki həm hüquqi qorunma, həm də maliyyə çevikliyi təmin edir.

Şirkət yaratmaqla sahibkar öz fəaliyyətini qanuni müstəviyə keçirir, vergi ödəyicisi statusu qazanır və həm daxili, həm də beynəlxalq bazarlarda etibarlı tərəfdaş kimi çıxış edə bilir.