Azərbaycan Respublikasında sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan hər bir şəxs – istər fərdi sahibkar, istərsə də hüquqi şəxs formasında qeydiyyatdan keçmiş şirkət – öz fəaliyyətini qanuni əsaslarla aparmaq üçün VÖEN (Vergi Ödəyicisinin Eyniləşdirmə Nömrəsi) almalıdır. Bu nömrə unikal xarakter daşıyır və hər bir sahibkarı digərlərindən fərqləndirir.

VÖEN yoxlamaq isə tərəfdaş seçimi zamanı ən vacib addımlardan biridir. Çünki VÖEN vasitəsilə şirkətin və ya fərdi sahibkarın rəsmi qeydiyyat statusunu, fəaliyyətinin qanuni olub-olmadığını, ünvanını və digər mühüm məlumatları öyrənmək mümkündür.

Bu səbəbdən yeni müqavilə bağlamaq, əməkdaşlıq qurmaq, məhsul və xidmət almaq istəyərkən ilk addım olaraq tərəfdaşın VÖEN məlumatlarını yoxlamaq tövsiyə olunur.

VÖEN yoxlamağın əsas məqsədləri

Bir çox hallarda tərəfdaş seçərkən və ya maliyyə əməliyyatları apararkən VÖEN yoxlamaq zəruri olur. Bunun əsas səbəbləri:

1. Şirkətin rəsmi qeydiyyatını təsdiqləmək
   Saxta fəaliyyət göstərən, qeydiyyatsız şirkətlərdən qorunmaq üçün VÖEN mütləq yoxlanılmalıdır.
2. Fəaliyyət statusunu öyrənmək
   Şirkət hazırda aktivdirmi, fəaliyyəti dayandırılıb yoxsa ləğv olunub?
3. Hüquqi ünvanı dəqiqləşdirmək
   Müqavilə və ya məhkəmə işlərində ünvanın düzgün göstərilməsi vacibdir.
4. Vergi orqanları qarşısında şəffaflıq yaratmaq
   Müştərilər və tərəfdaşlar rəsmi qeydiyyatı olan şirkətlərlə və ya fərdi sahibkarlarla işləməyə üstünlük verirlər.
5. Risklərin azaldılması
   VÖEN-in riskli vergi ödəyicisi olub-olmadığını müəyyən etmək olur. VÖEN yoxlanılmadan bağlanmış müqavilələrdə tərəfdaşın məsuliyyətsiz davranması halında hüquqi risklər artır.

VÖEN yoxlama prosesi

VÖEN yoxlamaq çox sadə və rahatdır. Dövlət Vergi Xidməti tərəfindən təqdim olunan elektron xidmətlər vasitəsilə bu əməliyyatı həyata keçirmək mümkündür.

Addım-addım VÖEN yoxlama qaydası:

1. Vergi ödəyicisinin VÖEN nömrəsini əldə edin.
2. Dövlət Vergi Xidmətinin rəsmi portalına daxil olun.
3. “Vergi ödəyicisinin axtarışı” xidmətini seçin.
4. VÖEN nömrəsini sistemə daxil edin.
5. Axtarış nəticəsində aşağıdakı məlumatlar görünəcək:
   • Vergi ödəyicisinin tam adı
   • Hüquqi ünvanı
   • Vergi orqanında qeydiyyat tarixi
   • Fəaliyyət statusu (aktiv, ləğv olunmuş və s.)

VÖEN yoxlamağın hüquqi əsasları

VÖEN yoxlanılması Vergi Məcəlləsi və Azərbaycan Respublikasının Sahibkarlıq fəaliyyəti haqqında qanunvericilik normaları ilə tənzimlənir. Bu məlumatların açıqlanması ictimai xarakter daşıyır və hər kəsin istifadəsinə açıqdır.

Bu o deməkdir ki, istənilən şəxs – fiziki və ya hüquqi – digər sahibkarın və ya şirkətin VÖEN məlumatlarını öyrənmək hüququna malikdir. Bu, şəffaflıq prinsipinin təmin olunması və biznes mühitində etimadın artırılması məqsədi daşıyır.

VÖEN ilə yoxlana bilən məlumatlar

VÖEN vasitəsilə əldə olunan məlumatlar çoxşaxəlidir və işgüzar müstəvidə mühüm rol oynayır:

• Şirkət və ya sahibkarın adı – hüquqi şəxs və ya fərdi sahibkarın tam adı;
• Vergi ödəyicisinin ünvanı – hüquqi qeydiyyat ünvanı;
• Qeydiyyat tarixi – şirkətin və ya sahibkarın fəaliyyətə başladığı tarix;
• Status – aktiv, ləğv olunmuş, dayandırılmış və ya digər rəsmi status;
• Vergi orqanı – qeydiyyatda olduğu vergi xidməti4
• Hüquqi şəxsin nizamnamə kapitalı;
• Hüquqi şəxsin hazırki qanuni təmsilçisinin (direktorun) adı, soyadı, atasının adı;

Tez-tez verilən suallar

Beynəlxalq təcrübədə VÖEN-ə oxşar sistemlər

Bir çox ölkədə VÖEN-ə bənzər identifikasiya nömrələri mövcuddur.

• Türkiyədə – Vergi Kimlik Numarası (VKN)
• Avropa İttifaqında – VAT Number
• ABŞ-da – TIN number (A Taxpayer Identification Number)

Bu sistemlərin hamısı eyni məqsədə – şəffaflıq və vergi ödəyicisinin identifikasiyasına xidmət edir.